λιπάσματα «φαρμάκι» σε 8 περιοχές της χώρας

Σήμα κινδύνου εκπέμπουν οι αγροτικές περιοχές της χώρας, εξαιτίας της διαχρονικής ρύπανσης από τα λιπάσματα, η οποία έχει αλλοιώσει τη σύσταση του εδάφους και έχει μολύνει ανεπανόρθωτα -σε πολλές από αυτές- τα υπόγεια νερά.

Οκτώ περιοχές είναι ήδη επισήμως από την πολιτεία στη «μαύρη λίστα», καθώς τα επίπεδα των νιτρικών που προέρχονται από τα λιπάσματα στο νερό ξεπερνούν το όριο ασφαλείας των 50 μικρογραμμαρίων αζώτου ανά λίτρο που θέτει η Ε.Ε. για την καταλληλότητα του νερού.
Ο αργολικός κάμπος, το κωπαϊδικό πεδίο, η πεδιάδα Αρτας - Πρέβεζας, ο κάμπος της Θεσσαλονίκης, η λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμόνα, ο θεσσαλικός κάμπος και ο ποταμός Πηνειός Ηλείας είναι οι επτά από τις περιοχές όπου η νιτρορύπανση έχει -σε κάποιες περιπτώσεις- χτυπήσει «κόκκινο» ήδη από την αρχή της περασμένης δεκαετίας.
Η όγδοη περιοχή που εντάχθηκε στον κατάλογο, μόλις πριν από έναν μήνα (τον Νοέμβριο του 2010), είναι η πολύπαθη κοιλάδα του Ασωπού στη Βοιωτία.
Την ίδια στιγμή, σε τεντωμένο σχοινί βρίσκονται ακόμη τρεις περιοχές προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να ενταχθούν τα επόμενα χρόνια στη λίστα του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Αυτές είναι: η πεδιάδα του Έβρου, η δυτική Πελοπόννησος (Ηλεία, Μεσσηνία), καθώς και ο κάμπος της Μεσαράς και της Ιεράπετρας στη νότια Κρήτη.

«Προσπαθούμε να προλάβουμε, μέσα από μια σειρά προγραμμάτων και δράσεων, ώστε οι τιμές των νιτρικών στα υπόγεια νερά των περιοχών αυτών να μην ξεπεράσουν το όριο των 25 μg αζώτου ανά λίτρο», επισημαίνει στο Real planet στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος, που χειρίζεται το θέμα.

Μη αναστρέψιμο
Το τεράστιο πρόβλημα της ρύπανσης με νιτρικά εξαπλώνεται σχεδόν σε όλες τις αγροτικές περιοχές της χώρας, εξαιτίας της χρόνιας και αλόγιστης χρήσης λιπασμάτων στις καλλιέργειες.
Τα νιτρικά περιέχονται στα αζωτούχα λιπάσματα και γίνονται εξαιρετικά επικίνδυνα για τον άνθρωπο όταν το άζωτο υπερβαίνει τα 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο, επειδή εμποδίζουν τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα, ενώ έχουν συνδεθεί με καρκινογενέσεις έπειτα από παρατεταμένη χρήση.
«Το νερό και στις οκτώ περιοχές ξεπερνά την ανώτατη τιμή και είναι ακατάλληλο για την ύδρευση των οικισμών», τονίζουν οι αρμόδιοι από τη Διεύθυνση Υδάτων του ΥΠΕΚΑ.
Η απορρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα είναι μία εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή διαδικασία και, όπως τονίζουν οι ειδικοί, σε ορισμένες περιπτώσεις η κατάσταση στα υπόγεια νερά είναι «μη αναστρέψιμη».

Οι αναλύσεις
Οι αναλύσεις για να διαπιστωθεί η ποιότητα του νερού γίνονται τέσσερις φορές τον χρόνο, κατά τις οποίες μετριέται μόνο η ποσότητα των νιτρικών ουσιών στα ύδατα και τίποτε άλλο.
Από το 2011, στο πλαίσιο της αναβάθμισης του εθνικού δικτύου παρακολούθησης των υδάτων, οι δειγματοληψίες θα γίνονται πιο εκτεταμένα σε 420 επιφανειακά και 800 υπόγεια σημεία και θα μετριούνται επιπλέον παράμετροι που δείχνουν την ποιότητα του νερού, όπως βαρέα μέταλλα, φώσφορος κ.ά.
Η νιτρορύπανση ευθύνεται και για τον ευτροφισμό σε παράκτιες περιοχές κοντά στις καλλιέργειες (Παγασητικός, Κόλπος Αλεξανδρούπολης, Θερμαϊκός), αλλά κυρίως σε λίμνες και ποτάμια (Πηνειός, Κάρλα κ.ά.).
Εκτός από τη ρύπανση, η υπεράντληση των υδάτων από τις ανεξέλεγκτες αγροτικές γεωτρήσεις έχουν οδηγήσει σε υφαλμύρωση του υδροφόρου ορίζοντα, όπου το νερό της θάλασσας έχει εισχωρήσει στην ενδοχώρα, αλλάζοντας εντελώς την οικολογική ισορροπία της περιοχής.

Οι αγρότες

Την ευθύνη για την αύξηση και τον περιορισμό των νιτρικών έχουν οι ίδιοι οι αγρότες. Στις οκτώ περιοχές με το μεγαλύτερο πρόβλημα, οι αγρότες είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες ορθής γεωργικής πρακτικής (περιορισμός στη χρήση λιπασμάτων και νερού, διαχείριση γεωργικών αποβλήτων κ.ά.).
Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, η έλλειψη τακτικών ελέγχων από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και η απουσία συνείδησης από μεγάλη μερίδα αγροτών, έχουν ως συνέπεια τη διατήρηση της νιτρορύπανσης.
Εν τω μεταξύ, κάθε χρόνο δίδονται εκατομμύρια ευρώ για τον σκοπό αυτό. Για το 2011, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Σκανδαλίδης έχει δεσμευτεί ότι από τα 470 εκατ. ευρώ που θα δοθούν συνολικά για διάφορες αγροτοπεριβαλλοντικές δράσεις, τα 70 εκατομμύρια θα διατεθούν για καταπολέμηση της ρύπανσης από τα νιτρικά, ενώ ήδη έχουν δοθεί 20 εκατ. ευρώ για τη λίμνη Κορώνεια και το αργολικό πεδίο.

Ανησυχία για τα αγροτικά προϊόντα

Οι ειδικοί καθησυχάζουν ότι δεν εγκυμονεί κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, καθώς η νιτρορύπανση δεν επηρεάζει την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων που καλλιεργούνται στις περιοχές με πρόβλημα, όσο έντονο και εάν είναι αυτό.
Το ζήτημα είναι ότι σε κάποιες από αυτές τις περιοχές έχουν ανιχνευθεί και επικίνδυνες ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα (π.χ. Αξιός, Ασωπός) και εξασθενές χρώμιο, τα οποία μεταφέρονται στα τρόφιμα από το νερό.
Τον έλεγχο για την ασφάλεια των προϊόντων έχει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο, ωστόσο, δεν έχει να επιδείξει σημαντικό έργο στον τομέα αυτό, ενώ, όπως έχει επισημάνει σε συνέντευξή της η γενική γραμματέας των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ, Μαργαρίτα Καραβασίλη, δεν έχουν γίνει αναλύσεις στα αγροτικά προϊόντα ούτε σε περιοχές που μαστίζονται από «βαριά» βιομηχανική ρύπανση, όπως ο Ασωπός και η Μεσσαπία στην Εύβοια.


ΤΗΣ ΕΦΗΣ ΛΑΣΚΑ
www.real.gr